Ik wil vandaag iets met je delen over paarden met angst en angstige blikken – want ik weet dat jij net zo’n paardenmens bent als ik. Als een paard bang is, heeft het eigenlijk maar één wens: duidelijk maken dat het zich bedreigd voelt. Maar ja, paarden praten natuurlijk niet zoals wij dat doen. Ze gebruiken subtiele, en soms wat minder subtiele, signalen om hun gevoel te uiten. En geloof me, die signalen zeggen vaak meer dan we denken. Zodra jij je paard écht leert ‘lezen’, zie je zoveel meer, en kun je ook sneller ingrijpen. Laat me je vertellen waar je op kunt letten, en wat jouw paard je probeert te zeggen.

Kijk in die Ogen: Hoe Angst Zich Laat Zien

angstig, oogwit, angst of angstige

Ogen zijn echt een venster naar de ziel, vooral bij paarden. Als je weet hoe een ontspannen blik eruitziet, dan merk je meteen het verschil zodra je paard zich ergens zorgen over maakt. Dat begint vaak met de ogen, die ineens opengesperd zijn alsof ze elk detail in zich willen opnemen. Leer hieronder meer over de angst in de ogen.

De Witte Rand Rond Het Oog

Je weet het meteen: die witte rand om het oog betekent dat je paard niet chill is. Bij een rustig paard zie je eigenlijk nooit dat oogwit, maar bij angst? Dan wordt het ineens zichtbaar, en zijn de ogen groot en wijd. Tevens verschijnen er rimpels boven de ogen en wordt het een soort driehoekje. Het lijkt dan wel een soort ‘walnoot’-uitdrukking, en als ik dat bij een paard zie, weet ik dat het een teken is om even goed te checken wat er aan de hand is. Dit is vaak het eerste signaal dat de spanning stijgt.

Vernauwde Ogen en Diepe Blik

Angstige paarden hebben vaak een ‘gespannen blik’ waarbij de bovenste oogleden samentrekken en de ogen minder rond lijken. Soms merk je dit al als je paard iets in de verte heeft gezien dat hem niet zint. Het is zo’n blik van intense concentratie, waarbij ze hun ogen wat kleiner maken en de boel kritisch bekijken. Zie je dat je paard intens naar iets staart en die ogen strak houdt? Dan is hij er vaak mentaal al helemaal mee bezig en maakt hij zich op voor een reactie.

Staren met Volle Focus

En dan is er dat typische, intense staren. Je kent het wel: iets engs opgemerkt, en BAM – zijn hele blik is gericht op dat object. Het kan een plastic zak zijn, een schaduw of een ander paard. Maakt niet uit wat, die ogen gaan erop en blijven er hangen alsof het niets anders meer wil zien. In dat moment kun je bijna de onrust voelen, en weet je dat je paard iets spannends heeft gespot en even geen oog heeft voor iets anders.

Mond en Neus: Van Ontspannen Grijns naar Strakke Mondhoeken

De mond en neus van een paard kunnen net zo veel zeggen als de ogen. Een ontspannen paard heeft vaak een zachte, ontspannen mond en ronde neusgaten, maar bij spanning? Alles wordt strak en er ontstaan rimpels rondom de lippen en neusgaten.

Strakke Lippen en Gesloten Mondhoeken

Zodra je paard wat zenuwachtig wordt, zie je vaak dat de lippen strak op elkaar gaan. Het lijkt dan een beetje alsof hij probeert zijn gevoelens voor zichzelf te houden, en die gespannen mondhoeken kunnen je veel vertellen. Zie je dit, dan weet je dat er wat meer aan de hand is. Die mond spant zich, als een soort voorbereiding om de situatie onder controle te houden.

Smalle, Langgerekte Neusgaten

Net zoals mensen die hun adem even inhouden bij spanning, lijken paarden hun neusgaten wat te sluiten als ze gespannen zijn. Ze worden smal en lang, alsof ze hun adem willen inhouden en geen lucht van het gevaar willen opsnuiven. Dit vind ik een super interessant signaal, want dit wordt vaak over het hoofd gezien. Toch vertelt dit kleine detail ons dat je paard even niet in zijn comfortzone zit.

De Huid en Spieren: Een Strakke Spanning

Naast de ogen, mond en neus kun je de spanning vaak letterlijk onder je handen voelen. Paarden hebben een hele gevoelige huid, en wanneer angst opkomt, wordt hun huid strakker en harder. Waar het vaak zacht en ruim is, is er nu spraken van nul elasticiteit en kun je de huid ook amper verschuiven.

Strakke Spieren

Een ontspannen paard voelt zacht en losjes aan, en je hand glijdt er makkelijk overheen. Maar als er spanning is, voel je dat meteen. De huid voelt strak gespannen, en als je over de hals of schouder aait, merk je dat er minder flexibiliteit in zit. Bij angst trekken paarden hun spieren samen, en dat voel je.

Trillende Huid

Sommige paarden trillen zelfs een beetje als ze bang zijn, vooral langs de flanken of schouders. Het is alsof ze de spanning door middel van die lichte rillingen willen loslaten, maar dat lukt niet helemaal. Vergelijk het met een mens die zenuwachtig trilt met zijn voet – het is een manier om spanning te uiten. Zie je dit, dan weet je dat je paard wat ondersteuning kan gebruiken.

Wat Kun Je Doen om Je Paard Te Ontspannen?

Nu je deze signalen herkent, is het tijd om te kijken hoe je kunt helpen als je merkt dat je paard wat gestrest is. Kleine dingen maken vaak een groot verschil!

1. Ademhaling

Gek genoeg werkt jouw ademhaling als een spiegel voor die van je paard. Als jij rustig en diep ademhaalt, dan voelt je paard dat aan. Het werkt rustgevend, en helpt je paard ook kalmer te ademen. Samen een soort mini-yogasessie houden, zeg maar, zonder dat het zweverig hoeft te worden!

2. Zachte, Kalmerende Aanrakingen

Bij een gespannen paard wil je geen stevige aanrakingen gebruiken. Het is vaak beter om rustig, met een lichte druk over zijn lijf te gaan. Die zachte aanrakingen kunnen spanning wegmasseren, en geven je paard een gevoel van veiligheid. Soms helpt dit al meer dan je zou verwachten!

3. Rustige, Voorspelbare Routine

Heb je een paard dat snel bang wordt in specifieke situaties? Dan kan het helpen om een routine in te bouwen. Een vast plekje in de stal, een rustige stem of even samen lopen voordat je iets spannends gaat doen, kan wonderen doen. Routine betekent herkenning en veiligheid, en dat helpt paarden enorm om zich meer op hun gemak te voelen.

Het Laatste Signaal: Vertrouwen opbouwen

Het belangrijkste is dat jij de signalen van angst snel kunt oppikken en weet wat je paard probeert te zeggen. Of je nu ‘walnoot’-ogen, strakke lippen of een trillende huid ziet, deze dingen vertellen je zoveel over wat er binnenin je paard omgaat. Hoe eerder je erop reageert, hoe groter de kans dat je de spanning kunt laten afnemen. En dat vertrouwen wat je dan samen opbouwt? Dat is onbetaalbaar.

Heb jij deze signalen al eens opgemerkt? Of zijn er momenten geweest waarop je paard je iets probeerde te zeggen dat je nu ineens begrijpt? Deel het met me hieronder of op mijn socials – het is altijd mooi om te horen hoe andere paardenmensen deze band met hun paard verdiepen. Mocht je vragen hebben of mijn hulp kunnen gebruiken stuur dan gerust een mailtje naar [email protected] of vul het vragenformulier in

Veel succes en geniet van die bijzondere band met je paard!

Een paard dat weg van je rent tijdens een wandeling, zelfs op bekend terrein, kan voor behoorlijk wat stress zorgen. Je verwacht dat het paard zich comfortabel voelt op een plek die het kent, maar ineens neemt het de benen en lijkt het alsof alle training en vertrouwen van de afgelopen weken compleet verdwenen zijn. Maar waarom gebeurt dit nou precies? Laten we eens duiken in de psyche van een paard en kijken wat er mis kan gaan.

Veiligheid boven alles

Paarden zijn van nature vluchtdieren. Hun overlevingsmechanisme is erop gericht om gevaar te vermijden. Terwijl wij mensen misschien denken: “Oh, dit is een rustig pad waar we al tientallen keren zijn geweest”, kan een paard iets heel anders ervaren. Hun instinct zegt: “Als er iets verdachts is, ren!”. En die drang om te vluchten is vaak sterker dan wat wij ook maar kunnen bedenken, zelfs op bekend terrein.

Waarom rent een paard weg op bekend terrein?

Er kunnen verschillende redenen zijn waarom een paard weg zou rennen tijdens een wandeling. Hier zijn een paar mogelijke oorzaken:

  1. Onverwachte prikkels
    Zelfs als een omgeving bekend is, kan er altijd iets veranderen. Denk aan een nieuwe geur, een geluid dat je niet eerder hebt gehoord, of een dier dat plots opduikt. Voor een paard kunnen deze prikkels, hoe klein ze ook lijken, een reden zijn om in paniek te raken. Een verdwaalde plastic zak die voorbij waait, kan voor ons gewoon een stuk afval zijn, maar voor een paard is het potentieel levensgevaarlijk. Hun vluchtdrang wordt geactiveerd, en voordat je het weet, schieten ze er vandoor.
  2. Verveelde alertheid
    Soms lijkt het alsof een paard zich op zijn gemak voelt op bekend terrein, maar wat er eigenlijk gebeurt, is dat het paard ‘uit verveling’ op zoek is naar nieuwe stimuli. Dit klinkt misschien gek, maar sommige paarden worden juist meer gespannen op plekken waar niets nieuws gebeurt. Het kan zijn dat ze op zoek gaan naar een reden om alert te blijven, en als ze iets kleins opmerken dat buiten hun routine valt, kan dit de trigger zijn om te vluchten.
  3. Opgekropte energie
    Net zoals wij mensen, kunnen paarden energie opbouwen. Stel je voor dat je paard de afgelopen dagen wat minder beweging heeft gehad, of dat er iets in zijn voeding is veranderd wat meer energie geeft. Ook al lijkt je paard rustig te beginnen aan de wandeling, die opgebouwde energie kan in één keer naar buiten komen. Dit kan zich uiten in nerveus gedrag of een plotselinge vluchtreactie. Bekend terrein of niet, een paard met te veel energie kan een stuk minder beheerst reageren dan normaal.
  4. Ongemak of pijn
    Een andere reden dat een paard kan wegrennen, is fysiek ongemak. Misschien is het zadel niet goed passend, of zit er iets in zijn mond dat pijn veroorzaakt. Een klein steentje in de hoef, een schaafwond of zelfs een verborgen medisch probleem kan een paard uit balans brengen. Wanneer een paard pijn heeft, kan het onverwachts schrikken van een alledaagse situatie, en in paniek de benen nemen. Lees voor verdere tips o.a. mijn blog  Kijk jij naar je paard? Of bekijk mijn video op YouTube over de 10 pijnsignalen bij een paard.

Wat kun je doen als je paard wegloopt?paard rent weg

Als je paard eenmaal weg is, lijkt het misschien alsof je compleet de controle kwijt bent. Maar er zijn stappen die je kunt nemen om de situatie onder controle te krijgen, en belangrijker nog, om te voorkomen dat het gebeurt.

  1. Blijf kalm
    Makkelijker gezegd dan gedaan, toch? Maar als jij in paniek raakt, voelt je paard dit direct aan. Paarden zijn meesters in het lezen van lichaamstaal en emoties. Als jij in paniek bent, versterkt dit alleen maar de angst van je paard. Adem diep in, blijf rustig, en probeer je focus te behouden.
  2. Oefen met desensibilisatie
    Als je merkt dat je paard vaak schrikt van kleine dingen, zelfs op bekend terrein, is het misschien tijd om te werken aan desensibilisatie. Dit betekent dat je je paard geleidelijk blootstelt aan verschillende prikkels in een veilige omgeving. Door ze langzaam te laten wennen aan nieuwe dingen, zullen ze minder snel schrikken als ze iets onverwachts tegenkomen tijdens een wandeling. Dit kun je onder andere doen met schriktraining of zelf met het toevoegen van elementen. Vergeet alleen hierbij niet alles rechts en linksom te introduceren. De hersenen van een paard werken nu eenmaal anders dan die van ons.
  3. Controleer je uitrusting
    Voordat je aan een wandeling begint, controleer altijd je uitrusting. Een goed passend zadel, een comfortabele hoofdstel en een check van de hoeven kunnen helpen om te voorkomen dat je paard fysieke ongemakken ervaart. Zorg ook dat de riemen niet te strak zitten en dat alles goed afgesteld is, zodat je paard zich fysiek op zijn gemak voelt.
  4. Bouw vertrouwen op
    Vertrouwen is de sleutel in elke relatie, en dat geldt zeker ook voor de band met je paard. Zorg ervoor dat je paard jou als leider ziet, iemand die het vertrouwen waard is. Dit doe je niet door hardhandig te zijn, maar door consequent en geduldig te zijn. Kleine stapjes bouwen aan vertrouwen maken een groot verschil op de lange termijn. Als je paard weet dat jij er bent om hem te beschermen, zal hij minder snel in paniek raken en vluchten.
  5. Werk aan mentale en fysieke balans
    Zorg ervoor dat je paard mentaal en fysiek in balans is voordat je aan een wandeling begint. Dit betekent voldoende beweging en mentale uitdaging. Als je merkt dat je paard te veel energie heeft, kan het helpen om hem eerst in de bak of longeercirkel te laten uitrazen voordat je op pad gaat. Een moe paard is vaak een rustiger paard! In mijn artikel over de 3 Pilaren van balans voor paarden kun je meer lezen over de connectie van mentale en fysieke balans

Hoe voorkom je dat je paard opnieuw weg rent?

Hoewel je nooit 100% kunt voorkomen dat je paard schrikt of vlucht. Toch zijn er een paar dingen die je kunt doen om de kans te verkleinen. Werk regelmatig aan vertrouwen en gehoorzaamheid. Neem de tijd om nieuwe plekken en prikkels te introduceren. En, zorg ervoor dat je paard zowel mentaal als fysiek in balans is. Dit alles helpt om te zorgen dat jullie wandelingen niet alleen ontspannend zijn, maar ook veilig.

Kortom, zelfs op bekend terrein kan er van alles gebeuren dat een paard doet schrikken en vluchten. Door je paard beter te begrijpen, alert te zijn op mogelijke oorzaken, en door proactief te werken aan vertrouwen en balans, kun je de kans op zulke situaties minimaliseren. Uiteindelijk draait het allemaal om samenwerking tussen jou en je paard – en dat begint met wederzijds begrip.

Wil je meer weten dan kun je natuurlijk altijd een bericht achter laten in de reacties of vul het contactformulier in. Heb jij nog tips of ideeën dan lees ik die ook graag.

We hebben het allemaal wel eens meegemaakt. Je denkt dat je goed voorbereid bent, je paard lijkt kalm, en je besluit een avondwandeling te maken nu de dagen korter worden. Maar ineens, uit het niets, schrikt je paard. Een schaduw, een geluid of zelfs gewoon de stilte – en voor je het weet zit je in een spannende situatie. Het kan behoorlijk frustrerend zijn, vooral als je het gevoel hebt dat je al alles hebt geprobeerd om je paard te helpen ontspannen. Maar wat doe je als je paard toch blijft schrikken in het donker?

In deze blog gaan we dieper in op de volgende stappen die je kunt nemen om je paard te helpen ontspannen, en – nog belangrijker – om samen met vertrouwen door deze donkere maanden heen te komen.

1. Terug naar de basis: Vertrouwen opbouwen

We kunnen het niet vaak genoeg zeggen: de basis van een ontspannen paard ligt in het vertrouwen tussen jou en je paard. Als je paard nerveus blijft, ook al heb je al eerder stappen ondernomen, kan het een goed idee zijn om terug te gaan naar de essentie van jullie relatie.

Hoe voelt je paard zich bij jou in rustige, dagelijkse situaties? Is hij ontspannen tijdens het poetsen, opzadelen of gewoon naast je in de stal staan? Dit soort momenten lijken misschien klein, maar zijn cruciaal voor het opbouwen van vertrouwen. Je wilt dat je paard jou ziet als de persoon die hem door spannende momenten kan begeleiden. Dit betekent dat je consistent kalm en geduldig moet blijven, zelfs in stressvolle situaties.

Neem bijvoorbeeld de tijd om met je paard te ‘chillen’ zonder enige verwachting. Misschien gewoon wat tijd samen doorbrengen in de paddock, zonder dat er iets moet gebeuren. Dit soort momenten kunnen helpen om een sterkere vertrouwensband op te bouwen. Soms mag je ook vertrouwen op extra ondersteuning om eerst een basis te leggen. Je kunt bijvoorbeeld denken aan natuurlijke supplementen zoals Bachbloesem of etherische oliën. Maar zelf gebruik ik met heel veel vertrouwen en goed resultaat Magnesiumcitraat van Vitalstyle. 

2. Verminder het schrikken en oefen in een veilige omgevingschriktraining, wandelen in het donker

Als je paard steeds schrikt tijdens wandelingen in het donker, kun je overwegen om de prikkels van buiten naar binnen te halen. Een schriktraining in een gecontroleerde omgeving kan je paard helpen wennen aan onbekende geluiden en beelden, zonder de extra stress van het buiten zijn.

Probeer bijvoorbeeld in de bak of op stal een paar prikkels te introduceren die je paard onderweg zou kunnen tegenkomen. Een ritselend plastic zakje, een paraplu die openklapt, of zelfs een zaklamp die onverwacht aan- en uitgaat. Vergeet ook niet de laag hangende takken. Zorg ervoor dat je begint met kleine, beheersbare prikkels en beloon je paard telkens wanneer hij kalm blijft. Zo kun je stap voor stap opbouwen, terwijl je de situatie onder controle hebt.

Heb je geen toegang tot een binnenbak? Dan kun je deze oefeningen ook buiten doen, maar begin op een plek waar je paard zich comfortabel voelt, zoals een bekend stuk terrein vlak bij huis. Begin met trainen in het schemer, dit verminderd de kans op het schrikken in het donker als je hier langzaam naar toe werkt.

3. Je eigen energie en lichaamstaal

Het klinkt misschien cliché, maar paarden voelen echt alles wat wij doen. Hoe vaak heb je niet gehoord dat paarden “spiegels” zijn van ons gedrag? Als jij gespannen bent omdat je denkt dat je paard zal schrikken, is de kans groot dat hij precies dat doet. En ik weet het, dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Want als je paard een paar keer flink is geschrokken, is het lastig om zelf kalm te blijven. Maar jouw lichaamstaal en ademhaling kunnen het verschil maken.

Probeer tijdens het wandelen te letten op je ademhaling en lichaamsgebruik. Als je merkt dat je paard gespannen wordt, adem dan bewust diep in en uit, laat je schouders zakken en blijf ontspannen in je houding. Hoe meer jij kalm en zeker overkomt, hoe groter de kans dat je paard zich ook kalmer voelt. Denk eraan: je paard kijkt naar jou voor leiding. Als jij de rust zelve bent, zal hij sneller diezelfde energie overnemen. Lees meer hierover in mijn blog: Verander je gedachten, verander het gedrag van je paard

4. Een ervaren wandelmaatje kan wonderen doen

Paarden zijn kuddedieren en vinden vaak geruststelling bij andere, rustigere paarden. Als jouw paard in paniek raakt in het donker, kan een ervaren wandelmaatje een geweldige oplossing zijn. Loop een paar keer mee met een ander paard dat kalm is in het donker. Jouw paard zal van dit gedrag leren en zich veiliger voelen in het gezelschap van een rustige, betrouwbare kuddegenoot.

Probeer deze methode een paar keer en kijk hoe je paard zich gedraagt. Grote kans dat hij meer zelfvertrouwen krijgt, simpelweg door te volgen wat het andere paard doet. Vervolgens vergroot dit de kans op minder schrikken in het donker.

5. Belonen werkt beter dan straffen

We kennen allemaal die momenten waarop je paard schrikt, plotseling stopt of zelfs probeert weg te rennen. Het is verleidelijk om boos te worden of je paard vooruit te willen dwingen, maar dat werkt meestal averechts. In plaats daarvan is het belangrijk om je paard positief te bekrachtigen als hij kalm blijft of snel herstelt van een schrikmoment.

Geef je paard bijvoorbeeld een aai, een snoepje of zelfs gewoon een geruststellende stem wanneer hij goed reageert. Dit helpt hem om de angstige situatie te associëren met iets positiefs. Het doel is om je paard te leren dat kalm blijven beloond wordt, terwijl paniekgedrag geen verdere prikkels ontvangt. Dit vergt tijd en consistentie, maar je zult merken dat je paard uiteindelijk rustiger zal reageren op prikkels, omdat hij positieve associaties heeft opgebouwd.

6. Geduld, geduld en nog meer geduld

We willen allemaal dat ons paard snel leert en kalm blijft in elke situatie. Maar, net als mensen, hebben sommige paarden meer tijd nodig om aan nieuwe omstandigheden te wennen. Misschien duurt het weken of zelfs maanden voordat je paard zich echt op zijn gemak voelt tijdens wandelingen in het donker, en dat is helemaal oké.

Blijf werken aan kleine stapjes vooruit, vier de successen (hoe klein ook) en blijf geduldig. Rome is niet in één dag gebouwd, en jouw paard zal ook niet in één keer zijn angsten overwinnen. Geduld en consistentie zijn de sleutels tot succes.


Tot slot
Onthoud dat elk paard anders is en dat sommige paarden simpelweg meer tijd nodig hebben om te wennen aan het wandelen in het donker. Door geduld, vertrouwen en positieve ervaringen op te bouwen, zul je uiteindelijk een rustiger, zelfverzekerder paard krijgen. En hoe fijn is het om samen met je paard van de herfst- en winteravonden te genieten, zonder dat er schrikmomenten zijn?

Heb jij nog specifieke vragen of wil je wat persoonlijke tips voor jouw paard? Laat een reactie achter of stuur me een bericht, ik help je graag verder!

De dagen worden weer korter, en dat betekent dat we vaker in het schemerdonker met onze paarden op pad gaan. Voor ons misschien een heerlijk momentje van rust na een lange dag, maar voor onze paarden kan dat net wat uitdagender zijn. Schaduwen worden vager, geluiden klinken anders, en dat kan soms leiden tot plotselinge schrikmomenten. Hoe kun je je paard helpen om tijdens die herfstwandelingen en natuurlijk ook de winterwandelingen ontspannen te blijven? Ik heb een paar praktische tips voor je!

1. Bereid je goed voor, veiligheid eerst!

Herfstwandelingen, reflectie kleding, zichtbaar

Dit klinkt misschien als een open deur, maar het is zo belangrijk. Zorg dat zowel jij als je paard goed zichtbaar zijn in het donker. Denk aan reflecterende kleding, een lampje op je helm, en zelfs een reflecterend dekje voor je paard. Deze kun je bijvoorbeeld vinden bij de webshop van Divoza Je paard zal zich ook veiliger voelen als hij jou goed kan volgen, en het helpt natuurlijk ook om andere weggebruikers te waarschuwen dat jullie eraan komen.

2. Doe rustig aan en bouw het op

Als je weet dat je paard snel schrikt in het donker, begin dan niet meteen met een lange rit door het bos. Start klein! Maak korte wandelingen op bekend terrein, liefst nog voor het echt donker wordt. Op die manier kan je paard rustig wennen aan de verminderde zichtbaarheid zonder meteen te worden overspoeld door spannende nieuwe prikkels.

3. Blijf kalm, zelfs als je paard dat niet is

Paarden zijn echte spiegelwezens. Als jij gespannen bent, voelt je paard dat direct. Probeer dus zo ontspannen en zelfverzekerd mogelijk te blijven, ook al merk je dat je paard wat onrustig wordt. Een kalme stem en zachte aai kunnen wonderen doen. En eerlijk, soms moeten we ook even tegen onszelf zeggen: “rustig aan, niks aan de hand”.

4. Let op de omgeving

In de schemering lijken geluiden anders en kunnen schaduwen plotseling opduiken. Het helpt om alert te zijn op de mogelijke prikkels in de omgeving. Vermijd bijvoorbeeld drukke wegen en kies liever voor een rustiger pad. En let ook op wilde dieren; vooral in de schemering kan een hert of zelfs een vogel ineens voor je opduiken en voor paniek zorgen.

5. Herhaling helpt

Paarden zijn gewoontedieren. Door regelmatig op hetzelfde tijdstip en dezelfde route te wandelen, kan je paard wennen aan de omgeving en de veranderende licht inval. Hoe vaker je dezelfde route loopt, hoe meer vertrouwen je paard krijgt. Na een tijdje zul je merken dat hij steeds relaxter wordt, ook als de omstandigheden wat uitdagender zijn.

6. Gebruik hulpmiddelen voor ontspanning

Er zijn verschillende dingen die je kunt proberen om je paard te helpen ontspannen. Misschien werkt een kalmerend supplement goed voor je paard, of kun je gebruik maken van lavendelgeuren om rust te creëren. Sommige ruiters gebruiken ook oornetjes (lees hier meer over) of zachte muziek om hun paard af te leiden van de geluiden om hen heen. Kijk wat voor jou en je paard het beste werkt!

7. Geduld is een schone zaak

Misschien wel het belangrijkste van alles: wees geduldig. Elk paard is anders, en sommigen zullen meer tijd nodig hebben om zich op hun gemak te voelen in het donker. Vier de kleine successen en wees trots op elke stap vooruit, hoe klein die ook lijkt. Het is oké als niet alles in één keer goed gaat.

8. Wees voorbereid op een schrikreactie

Hoe goed je je ook voorbereidt, er kan altijd iets onverwachts gebeuren waardoor je paard schrikt. Dat is niet erg, maar het is wel belangrijk hoe je daarmee omgaat. Probeer in zo’n situatie stil te staan en geef je paard de tijd om te kalmeren. Dwing hem niet om meteen door te lopen, maar geef hem de kans om te begrijpen wat er aan de hand is. Door hem de tijd te geven, bouw je vertrouwen op voor de volgende keer.

De herfst en winter kunnen geweldige seizoenen zijn om te genieten van rustige wandelingen met je paard. De natuur is prachtig, en het opbouwen van een sterke band tijdens deze momenten is onbetaalbaar. Maar het vergt wel wat extra aandacht en voorbereiding. Hopelijk helpen deze tips jou en je paard om met vertrouwen de donkere dagen door te komen!

Heb je vragen of wil je persoonlijk advies? Neem dan gerust contact met me op, ik help je graag verder.

Fijne herfstwandelingen!

 

Woorden zijn belangrijk. Hoe graag plakken wij geen label op mens en dier als het aan komt op gedrag? “Oh dat is een echte ADHD’er of als het op een paard aankomt. ‘Hij is koppig’ of ‘Hij is dominant.’

Hoe eerlijk is een label eigenlijk

Hoe eerlijk is het om iemand of een dier op zijn karakter te labelen. En een reactie niet te beoordelen naar de situatie, waarin je paard zich op dat moment in bevindt.

Hè, weet je, mij moet je ’s avonds laat ook niet bellen. Of ik neem niet op en als ik het wel doet is het niet altijd even vriendelijk. Mijn reactie hangt helemaal af van de persoon die belt en of ik deze ken of niet. Hetzelfde is met het zien van chocolade. Als ik na een lange stressvolle dag iets van chocolade tegen kom, is de kans 100% dat ik het op eet. Maar, is het een relaxte dag, dan zou het zo maar kunnen zijn dat het me niets boeit en dan blijft het liggen voor een volgend moment.

Gedrag is iets anders dan karakter

Ik heb inmiddels geleerd en ervaren dat de manier waarop jij naar je paard kijkt en hoe je over hem praat, dit invloed heeft op je reactie op zijn gedrag. Maar ook jouw eigen vermogen om het gedrag in andere banen te leiden. Wanneer je er een label op plakt is het ook weer lastig te verwijderen. Lees ook mijn andere blog over Empatisch vermogen om nog meer te weten te komen over hoe wij denken en gedrag met elkaar verbonden zijn.

Door te werken met mensen als Linda Tellington-Jones en Robyn Hood, heb ik geleerd om zonder vooroordelen te kijken naar een paard. Het geeft je echt de mogelijkheid om te handelen in plaats van te reageren. Hierdoor maak je een pad voor succes vrij voor jezelf, maar vooral ook voor je paard.

Visualiseren! Of is dat te zweverig voor jou?gedachten, gedrag

Wanneer jij kunt denken en zien dat je je doel al bereikt hebt. En de emoties kunt voelen die daarbij horen als je ‘het perfecte paard’ zou hebben. Dan kun je nu al genieten van het gevoel en de extase, die je zou voelen als je daar eenmaal naar toe gegroeid bent met je paard.

Het gedrag van jouw paard, en dit merk ik zelf ook iedere dag weer, wordt beïnvloed door de volgende 5 delen van jou:

  • Je verwachtingen op dat moment.
  • Je houding. (Denk aan het gezegde: ‘met het verkeerde been uit bed gestapt’)
  • Je ademhaling. Als dingen moeilijk of spannend zijn, houden we vaak onze adem vast.
  • Je intentie. Als je denkt dat het niet gaat lukken, dan lukt het je ook niet.
  • Heldere communicatie. Je lichaam en woord moeten dezelfde taal spreken.

Wanneer jij, in je hoofd en je hart, het plaatje van jouw ‘perfecte paard’ bewaard. Dan geef jij, je paard de mogelijkheid om te veranderen en jouw wens uit te laten komen.

Tot slot

Probeer eens heel bewust adem te halen. Vervolgens naar je paard te lopen. Dan bijvoorbeeld het plaatje in je hoofd te houden, dat je paard jouw gedag komt zeggen, als hij dit normaal niet doet. Kijk dan eens wat er gebeurt. Neem de tijd om dit bewust te gaan doen en ik beloof je dat je er geen spijt van zult krijgen, Je hebt echt zelf de mogelijkheid om het gedrag van je paard te beïnvloeden.

Natuurlijk ben ik heel benieuwd naar je ervaringen en die lees ik dan ook graag terug in de reacties. Of je kunt me ook een mailtje sturen naar [email protected].

 

 

Herken je dit: Je legt het dekje op je paard en draait je om, om het zadel te pakken. Zoef! Daar schoot je paard langs je heen, door de deuropening naar buiten. Je kunt dan zeggen; had hem dan ook vast gezet of had je de deur niet goed dicht gedaan, zeker. Maar, wat ook het geval is, dit doet er niet toe.  Het is een veelvoorkomende situatie waarbij paarden onrustig worden tijdens het opzadelen, en het kan voor paardeneigenaren soms een bron van zorg of frustratie zijn. Laten we de verschillende aspecten van dit gedrag eens nader bekijken en mogelijke oorzaken identificeren.

Spanning en Stress tijdens het opzadelen:

Wanneer een paard onrustig wordt bij het opzadelen, kan spanning en stress een belangrijke factor zijn. Omdat het vooruitzicht van een rit kan spanning opwekken bij het paard. Vooral als hij niet comfortabel is met het rijden of als hij eerdere negatieve ervaringen heeft gehad. Deze spanning kan zich manifesteren in verschillende vormen van gedrag.

  • zwiepen met de staart.
  • rollen met de ogen, veel oogwit.
  • stampen met de voeten.
  • onrustig bewegen.
  • Oren plat in de nek.
  • In extreme gevallen kunnen ze dus ook wegrennen.

Fysiek Ongemak door het Zadel:opzadelen

Een ander aspect om te overwegen is of het paard fysiek ongemak ervaart door het zadel. Een slecht passend zadel kan drukpunten veroorzaken en pijn veroorzaken, wat resulteert in ongemak en onrustig gedrag. Ook kan een onjuist geplaatst of slecht onderhouden zadel bijdragen aan dit probleem. Het is belangrijk om regelmatig het zadel en de zadelpassing te controleren om ervoor te zorgen dat het comfortabel en geschikt is voor het paard. Gek genoeg hebben dekjes en pads ook invloed . Als je een dekje hebt met harde stukjes of eentje die veel schuift en voor wrijving zorgt, zal je paard je dit ook niet in dank afnemen. Lees hier ook meer over in mijn blog moeite met aansingelen of het zadel.

Communicatie en Emotie tijdens het opzadelen:

Paarden communiceren vaak via subtiele lichaamstaal, en onrustig gedrag tijdens het opzadelen kan een vorm van communicatie zijn. Rollende ogen, platgedrukte oren en stampende voeten kunnen allemaal signalen zijn van ongemak, angst of frustratie. Het paard kan proberen zijn emoties te uiten of aandacht te vragen voor een bepaald probleem. Het is belangrijk om deze signalen te herkennen en te interpreteren om het welzijn van het paard te waarborgen. Kijk, voel en luister vooral naar je paard. Gedrag heeft altijd een oorzaak.

Gewoontegedrag en Training:

Sommige paarden ontwikkelen gewoontegedrag tijdens het opzadelen, vooral als ze negatieve ervaringen hebben gehad in het verleden. Dit gedrag kan worden versterkt door herhaling en kan moeilijk te doorbreken zijn. In dergelijke gevallen kan het nodig zijn om opnieuw te trainen en positieve associaties met het opzadelen op te bouwen. Consistente en geduldige training kan helpen om het vertrouwen van je paard te herstellen en onrustig gedrag te verminderen.

Conclusie:

Het is belangrijk om alert te zijn op tekenen van onrustig gedrag tijdens het opzadelen en de mogelijke oorzaken te begrijpen. Door het identificeren van de bron van stress of ongemak en het nemen van gepaste maatregelen, kun je ervoor zorgen dat je paard comfortabel en ontspannen blijft tijdens het opzadelen en rijden. Een goede communicatie en een goed begrip van het gedrag van je paard zijn essentieel voor een gezonde en harmonieuze relatie tussen je paard en jij. Wil je hulp of meer weten dan kun je altijd een mailtje sturen naar [email protected] of neem een kijkje op mijn Instagram @oogvoorhetpaard of Facebook Oog voor het paard.

Het begint voorjaar te worden en je paard begint steeds meer op een pluizenbol te lijken. Maar, helaas blijft het hier niet bij en misschien herken je de volgende situatie ook.

Je hebt staan borstelen en vegen. Nu is het tijd om het zadel er op te leggen. Normaal heeft je paard geen last van gedoe bij het aansingelen, maar nu lijkt het aansingelen wel een slechte soap. Het kan zo maar komen door de plukken haar die verschuiven bij het aansingelen en zeker als ze echt een stevige wintervacht hebben. Je kunt het ook zien als het aantrekken van een net gewassen spijkerbroek na een flink kerstmaaltijd.

Dit is een van de negatieve dingen die je terug kunt zien in de rui, maar er zijn er meer.

Klachten bij de rui.

  • Vaak zie je een andere vachtstructuur
  • Een bad hair season: Doffe plekken haar, vaak dood haar wat niet los kan komen.
  • Een verminderde eetlust, kan voor sommige paarden goed zijn, maar we willen toch dat die darmen aan het werk blijven.
  • Buikklachten
  • Singelnijd
  • Happen
  • Schuren

Wat kun je dan doen om je paard de rui door te helpenpaard in de rui

Je kunt gelukkig je paard goed helpen met voeding en eventueel ondersteuning van de dierenarts.

Je moet vooral zorgen dat je paard genoeg daglicht krijgt om net als wij vitamine D aan te maken. Door veel te borstelen en de huid in beweging te houden door bijvoorbeeld massage ondersteun je de doorbloeding en dit heeft weer een gunstig effect op de rui. Laat je paard lekker rollen in het zand en dan vooral zonder deken. Ik weet dat het een uitdaging is. Zeker met alle natte dagen die we de afgelopen maanden gehad hebben.

Paarden met veel stress in het lichaam hebben een strakke huid en daardoor kunnen de haarzakjes ook niet open. Hierdoor blijven de oude haren zitten. Pas als de spanning in het lichaam verminderd kan de vacht ook weer letterlijk en figuurlijk ademhalen. Dit kun je zelf doen door lichtjes bewegingen met de huid te maken. Je maakt dan cirkels met de huid. Dit doe je door de huid te verplaatsen en niet alleen de huid te aaien. Wil je hier meer over weten stuur dan even een mailtje naar [email protected] en ik vertel je er graag meer over.

verdere oorzaken slechte rui

Ook kunnen een slecht gebit, een darmstoornis, mineralen gebrek of hormonale problemen zorgen voor moeite met de rui. En niet te vergeten die vervelende wormen. Dit kun je ondersteunen met de juiste voeding, vetten, vitamine B en mineralen. Zoals bijvoorbeeld een extra beetje slobber met lijnzaad. Of bijvoorbeeld een dosis van de vitaboost of een complete weerstandsbooster.

Je kunt je paard ook nog helpen met een geweldige wasbeurt. Ik gebruik hier zelf de zeepjes van Pippa voor. Deze producten zijn mooi samgengesteld en ruiken ook nog eens lekker. En als we het dan toch even over Pippa hebben, dan graag een shout-out naar de honey-propolis soapbar. Deze kan op zoveel vlakken helpen en vooral als je paard lekker heeft staan schuren en de huid stuk is. Maar ook voor paarden met rasp en dergelijke.

Scheer je weg?!

Het belangrijkste blijft om je paard te laten bewegen. Hierdoor blijft het lichaam soepel en kan de huid ademhalen. Door dat je de doorbloeding op gang houdt, heeft de vacht hulp bij het veranderen. Natuurlijk kun je ook je paard scheren. Maar hè, je hebt een gevoelig paard en dan hoef je vaak niet aan te komen met een scheerapparaat. Eer jij dat herrie ding hebt aangezet is je paard al weg. Mocht je het wel willen, maar wil je hier hulp bij dan kunnen we hier samen mee aan de slag. Stuur gerust een bericht via het contactformulier of stuur een mailtje. Als je scheert houdt dan nog wel rekening met de temperaturen en vooral de wind.

Heb je vragen of suggesties, dan lees ik die graag en anders tot de volgende weer.

Misschien herken je de volgende situatie. Het is tijd voor controle en een bekapbeurt van de hoefsmid. Je weet nu al dat je paard geen been zal optillen en als een blokbeton bevroren blijft staan. Je weet ook dat je hoefsmid er nooit blij van wordt als hij weer het gevecht aan moet gaan met jouw paard. En, helaas soms verliest de hoefsmid omdat hij getrapt wordt. Zelf loop je ook aan tegen het niet willen geven van een been en gedoe met het uitkrabben van hoeven. Ja en natuurlijk de kans op die gevreesde trap als je ook maar durft te vragen om een been. Herkenbaar, nietwaar?

Er is altijd een reden voor gedrag

Nu, laten we de oorzaak van deze problemen onder de loep nemen. Het kan verschillende redenen hebben, variërend van pijn, rugklachten, schouderproblemen, tot simpelweg slechte of gevoelige hoeven. Soms is het gedrag van het paard zelf de boosdoener, of het kan aangeleerd gedrag zijn dat moeilijk af te leren is. Maar wanhoop niet, want zoals elk probleem, heeft ook dit een oplossing.

Hulp voor de hoefsmid

Een sleutelwoord hier is ‘bewustwording.’ Bewustwording van de benen en het belang van balans. Het begint allemaal met rust en vertrouwen opbouwen. Denk eraan, we hebben het hier over een samenwerking tussen jou en je paard. Neem de tijd om een band op te bouwen en laat het paard wennen aan aanrakingen rondom de benen.

Mocht je paard voor nood naar de hoefsmid of dierenarts moeten en ben je nog niet zo ver in je training dan kan medicatie of een praam een tijdelijke oplossing bieden. Maar laten we ons vooral richten op de lange termijn, en dat betekent oefeningen, oefeningen en nog eens oefeningen!

Oefening voor de benen en balans

Stel je voor dat je paard als een ballerina over balkjes danst. Ja, je leest het goed, balkjes! Het lijkt misschien simpel, maar het helpt je paard om bewuster te worden van zijn lichaam en benen. Het verbetert ook de balans en flexibiliteit.

En laten we het hebben over buiging. Geen, ik herhaal, geen paard is een fan van een stijve bocht als een houten plank. Nou ja, in het begin wel, als zij zichzelf nog niet kunnen dragen. Werk samen aan soepele bochten, laat je paard zijn lichaam voelen, en geloof me, dit komt van pas bij het optillen van de benen.

Slalom, niet alleen leuk voor skiërs, maar ook geweldig voor paarden. Creëer een slalomparcours en laat je paard zigzaggen. Dit versterkt niet alleen de benen, maar het maakt ook het hele proces van bewustwording leuk en boeiend. Tegelijk werk je hier aan de ruimte in de schouders en een flexibele rug.

Op YouTube kun je filmpjes vinden over het losmaken van de schouders en wat grondwerk oefeningen die je verder kunnen helpen. Lees ook nog de blog over het afstrijken van de benen, die je gaan helpen met de bewustwording van de benen.

En dan het moment van benen optillen. Begin klein, til de benen kort op en beloon rijkelijk. Verhoog geleidelijk de duur. Het draait allemaal om geduld en opbouwen.

Laat die hoefsmid nu maar komen

Dus, onthoud: rust, vertrouwen, ontspanning, bewustwording, en oefeningen. Jullie hebben de sleutel in handen om die bezoekjes aan de hoefsmid en hoeven-uitkrab-sessies soepeler te laten verlopen.

Nog enkele tips voor dat de hoefsmid komt; hoefsmid perikelen

  • Zorg dat je paard al opgewarmd is en soepel in de schouders, rug en achterhand.
  • Zorg dat de benen laag blijven bij de hoefsmid.
  • Zet je paard langs een muur, dan heeft hij deze als kader en eventueel als steun.

Heb jij nog een idee of tip die zou kunnen helpen en aansluit bij deze blog dan lees ik die graag in de reacties hieronder. Voor nu Happy Horsing

Onzekerheid bij Paarden: Een Diepere Blik en Praktische Gids

Vandaag wil ik dieper duiken in een onderwerp dat ons allemaal raakt: onzekerheid bij onze geliefde paarden. We hebben allemaal die momenten meegemaakt waarop onze paarden zich niet helemaal op hun gemak voelen. Laten we samen kijken hoe we hen kunnen ondersteunen en hen helpen groeien in zelfvertrouwen.

Achter de Symptomen Kijken: Begrijpen waarom je paard onzeker is

Onze paarden zijn meer dan alleen prachtige wezens; ze hebben hun eigen verhalen en emoties. Wanneer je oppervlakkige ademhaling, happen, schrapen, een hoog gehouden hoofd en andere tekenen van onzekerheid opmerkt, is het belangrijk om te begrijpen dat dit slechts oppervlakkige signalen zijn van diepere gevoelens. Misschien hebben ze een traumatische ervaring gehad, zijn er veranderingen in hun omgeving, of is het simpelweg hun natuurlijke temperament. Door de puzzelstukjes te verzamelen, kunnen we het volledige plaatje zien.

Communicatie zonder Woorden: Luisteren naar je Paard

onzeker paard, onzekerheid

Paarden spreken niet in woorden, maar ze communiceren voortdurend. Leer de subtiele signalen begrijpen – van ontspannen oren tot rustige ademhaling. Dit stelt je in staat om snel te reageren op hun behoeften en hen een gevoel van veiligheid te bieden.

Routine en Voorspelbaarheid: Stabiliteit Brengt Rust

Paarden houden van routine en voorspelbaarheid. Handhaaf een consistente omgeving en dagelijkse routine om een gevoel van stabiliteit te bieden. Op die manier weten ze wat ze kunnen verwachten en kunnen ze zich meer op hun gemak voelen.

Lichaamstaal als Leider: Zelfverzekerdheid Uitstralen

Jouw lichaamstaal is een krachtig communicatiemiddel. Wees een kalme en assertieve leider. Paarden voelen je gemoedstoestand aan; als jij ontspannen en zelfverzekerd bent, zullen zij dat ook zijn. Wees een voorbeeld van vertrouwen.

Creatieve Afleiding: De Geest Actief Houden

Bied creatieve trainingsmethoden aan om de geest van je paard bezig te houden. Een hindernisparcours, nieuwe geluiden of interactie met andere paarden kunnen afleidend en therapeutisch zijn. Het helpt hen omdat ze op deze manier angsten kunnen overwinnen en nieuwe ervaringen te omarmen. Lees ook eens mijn blog over het afstrijken van de benen.

Geduld als Tovermiddel bij onzekerheid: Kleine Stappen, Grote Vooruitgang

Bouw vertrouwen op in het tempo van je paard. Beloon kleine vooruitgang en wees niet ontmoedigd door terugslagen. Geduld is de sleutel tot het opbouwen van een sterke band gebaseerd op vertrouwen en wederzijds respect.

Emotionele Connectie: Meer dan Alleen Training

Borstel, spendeer tijd in de weide, praat zachtjes – bouw een emotionele connectie op met je paard. Laat ze zien dat je er bent, niet alleen als een trainer, maar als een vriend. Deze emotionele band versterkt niet alleen het vertrouwen en creëert een diepgaande relatie.

Tot slot:

Heb je ervaringen met een onzeker paard, vragen of extra tips? Laat het hier onder weten in de reacties. Ik hou van het delen van wijsheid in de paardengemeenschap! Je kunt natuurlijk ook meer informatie vinden op mijn facebook pagina of op mijn YouTube kanaal.

 

Achterwaarts leren gaan is als een paard laten achteruit dansen op de melodie van gezondheid. Je weet wel, die funky moves die je paard soepel en gelukkig maken. En laten we eerlijk zijn, wie wil er nu niet een paard dat achterwaarts danst zonder in de ‘girafstand’ te belanden?achterwaarts, girafstand

Dus waarom is dit achterwaarts gaan zo cruciaal?

Nou, laten we beginnen met het feit dat veel paarden wel achteruit kunnen, maar ze doen het als een volleerde giraf. En dat, mijn beste, is niet wat je wilt. In de girafstand duwen ze hun rug juist weg, waardoor ze geen kans krijgen om die buikspieren te gebruiken en die rug mooi bol te maken. Voor een sterke achterhand en een paard dat je kan dragen, moet je dit echt aanleren. Maar wees gerust, we gaan niet meteen de hele bak achterstevoren rijden – daar krijgt zelfs het meest ervaren paard stress van. Wil je meer weten over een gezonde rug, neem dan hier een kijkje voor de checklist voor een gezonde rug.

Je hoort weleens in de manegeles: “Zet je paard stil en vraag hem een paar passen achteruit te doen.” Het is als een standaarddanspas in sommige dressuurproeven. Maar wat me opvalt, is dat veel mensen steken blijven hangen bij die paar passen, vooral als ze in het zadel zitten. En eerlijk gezegd, ik begrijp dat wel. Toch zie je in de westernwereld vaak patronen en oefeningen die achterwaarts gaan, omarmen. Dus laten we eens kijken hoe je jouw paard de perfecte achterwaartse dans kan leren.

Achterwaarts vragen zonder standje Giraf

Het begint allemaal met een pasje achterwaarts vragen terwijl je naast je paard staat, belonen en herhalen. Daarna gaan we de focus leggen op het hoofd laag houden en geleidelijk aan meer passen vragen. En om het interessant te houden, leg je een L-vorm op de grond en laat je je paard daar stukjes achteruit gaan. Maar pas op waar het hoofd is, anders missen we het hele punt van de oefening. Rechte lijnen langs een korte zijde en uiteindelijk langs de lange zijde van de bak zijn ook geweldige uitbreidingen. Maar vergeet niet dat paarden ook spierpijn kunnen krijgen, dus varieer de oefeningen en wees lief voor die paardenbillen. Het is net als bij ons – als je maanden niet hebt gesport en dan ineens een spinningles doet, weet je hoe het voelt.

Waarom zou je jouw paard deze achterwaartse beweging aanleren? Wel, er zijn talloze redenen, maar laten we beginnen met de basis – het juiste gebruik van de rug en het dragen vanuit de achterhand. Zelfs als je niet van plan bent om op je paard te gaan zitten, is het cruciaal dat je vriend leert om die rug goed te gebruiken. Dit komt goed van pas, vooral als je paard een beetje claustrofobisch is op de poetsplaats. Je wilt niet vast komen te zitten in smalle plekken, en een paard dat alleen maar voorwaarts denkt, kan soms wat hulp gebruiken. Dus, achteruit inparkeren is de sleutel tot het vermijden van benauwde situaties.

En laten we niet vergeten hoe handig het is als je paard een meester is in achteruit gaan als hij vastzit in de trailer. Ik bedoel, wie heeft er geen paard gezien dat als een acrobaat over de voorbalk duikt omdat hij de uitgang niet kan vinden? Een beetje achterwaartse kennis kan hier veel ellende voorkomen. Dus voordat je een speciale trailer aanschaft waar je paard aan beide kanten uit kan, zorg ervoor dat je een solide basis hebt in het achterwaarts gaan. Dat bespaart niet alleen tijd en geld, maar ook blessures bij jou en je paard.

Tot slot

Onthoud één belangrijke tip: heb geduld en plezier tijdens deze achterwaartse reis. Het kost tijd, dus haast je niet. Het is belangrijker om de oefening goed uit te voeren dan snel. Let op de positie van het hoofd – laag, ongeveer op schofthoogte. Houd het hoofd recht voor het lichaam en geef druk vanuit het midden van de boeg. Dansen in de achteruit, met stijl en gratie. En voordat je het weet, heeft jouw paard de perfecte moonwalk onder de knie. Happy dancing!

Wil je nu meer inspiratie voor oefeningen vanaf de grond, neem dan een kijkje op mijn Youtubekanaal. Hier staan wat voorbeelden van grondwerk. Ben je tot de ontdekking gekomen dat je niet danst met je paard, omdat hij snel veranderd in Piet Paniek. En, wil je dat ik eens met je mee kijk. Tijdens een vrijblijvende discoverycall kan ik je een aantal tips geven, die jouw paard al meer rust brengen.